W 65 rocznicę Bitwy po Mokrą

W niedzielę 29 sierpnia 2004 roku w Mokrej odbyły się uroczyste obchody 65 rocznicy Bitwy pod Mokra, zorganizowane przez Klub Pamięci Wołyńskiej Brygady Kawalerii Regionalnego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Miedźnie, wójta gminy Miedźno, starostę Kłobuckiego, pod honorowym patronatem wojewody śląskiego.
1 września 1939 roku, w pierwszych godzinach napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę oraz w dniu następnym w pobliżu granicy polsko-niemieckiej na polanie pod wsią Mokra rozegrała się jedna z największych, bohaterskich bitew Polskiego Września. Na drodze przemarszu 4 niemieckiej dywizji pancernej stanęła do dramatycznej walki Wołyńska Brygada Kawalerii pod dowództwem pułkownika Juliana Pobóg- Filipowicza, stawiając mężnie opór w nierównej walce z przeważającymi siłami wroga. Pułki Wołyńskiej Brygady Kawalerii wspierane przez Dywizjon Artylerii Konnej, Dywizjon Pancerny oraz Pociąg Pancerny Śmiały odpierały kilkakrotnie ataki niemieckich wojsk pancernych, czołgów, dział wspieranych lotnictwem. Nie była to walka z szablami na czołgi jak próbowano fałszywie przedstawić te fakty, lecz pełna poświęcenia i męstwa bardzo dramatyczna walka polskiego żołnierza w obronie honoru i ojczyzny, której niepodległość została zagrożona. Żołnierz Polskiego Września w imię tych zaszczytnych idei i wartości oddawał później swoje życie na wszystkich frontach II Wojny Światowej. Bitwa pod Mokrą to chlubna karta polskiej kawalerii, która wypełniła swoje bojowe zadanie w bardzo trudnych warunkach.
Oficjalne obchody 65 rocznicy Bitwy pod Mokrą rozpoczęła msza święta w kościele parafialnym w Mokrej, w intencji Poległych Uczestników Bitwy, zmarłych i żyjących Weteranów oraz w intencji pokoju. Mszę świętą celebrował i homilię wygłosił ksiądz biskup z Diecezji Częstochowskiej. We mszy uczestniczyli weterani września 1939 z rodzinami, rodziny poległych i zmarłych, mieszkańcy okolicznych wsi i miejscowości, zaproszeni goście z całej Polski, a w wśród nich Koło Żołnierzy Ułanów Podolskich z prezesem p.
Zdzisławem Ziembickim ze Szczecina, przedstawiciele władz administracyjnych z wojewodą śląskim na czele. Przybyły liczne poczty sztandarowe organizacji kombatanckich Armii Krajowej, organizacji społecznych i młodzieżowych ze szkół noszących imię Wołyńskiej Brygady Kawalerii oraz harcerze. Uroczystości uświetniła obecność Kompanii Honorowej Wojska Polskiego z Okręgu Śląskiego i orkiestra reprezentacyjna Straży Pożarnej. Skromnie też prezentowane było Stowarzyszenie Rodzina 19 Pułku Ułanów Wołyńskich.
O godzinie 15 uformowana długa kolumna uczestników z oddziałem kawalerzystów i orkiestrą na czele wyruszyła z placu przed Szkołą Podstawową im. WBK w kierunku polany pod wsią Mokra pod Pomnik chwały WBK. Na uroczystości pod Mokrą przybył z Warszawy Minister Obrony Narodowej. Zabrzmiał hymn narodowy Jeszcze Polska nie zginęła, została wciągnięta na maszt flaga narodowa. Uczestnicy XVII Biegu Pokoju przekazali na ręce weterana Bitwy pod Mokrą płomień i za chwile zapłonął znicz przed Pomnikiem Bohaterów. Wygłoszone zostały liczne przemówienia powitalne i okolicznościowe. Minister Obrony Narodowej złożył hołd Poległym. W atmosferze powagi i skupienia trwał Apel Poległych. Na zakończenie liczne delegacje składały wieńce i wiązanki kwiatów pod Pomnikiem.
Pomnik Chwały Wołyńskiej Brygady Kawalerii wzniesiony na rozległej polanie pod wsią Mokra góruje nad okolicą. Okazały monument z piaskowca został wzniesiony przez społeczeństwo powiatu Kłobuckiego 1975 roku i odtąd w każdą rocznicę Bitwy odbywają się tu uroczystości. Na wysokim cokole widnieje skrzydło husarii-symbol jazdy polskiej, poniżej płaskorzeźba przedstawia postaci żołnierzy. Na tablicy napis „Na polach wsi Mokra dnia 1. IX. 1939 roku Wołyńska Brygada Kawalerii pod dowództwem płka. dypl. Juliana Filipowicza w składzie:

12 Pułk Ułanów Podolskich
  2 Dywizjon Artylerii Konnej
19 Pułk Ułanów Wołyńskich
21 Dywizjon Pancerny
21 Pułk Ułanów Nadwiślańskich
53 Pociąg Pancerny
  2 Pułk Strzelców Konnych
11 Batalion Strzelców Pieszych
  4 Batalion 84 Pułku Piechoty Polskiej

stawiła czoła 4 niemieckiej Dywizji Pancernej, niszcząc na przedpolu ponad 100 czołgów, pojazdów mechanicznych nieprzyjaciela.”
„Dla uczczenia bohaterskiej postawy żołnierzy Wołyńskiej Brygady Kawalerii Pomnik ten wystawiło społeczeństwo Regionu Kłobuckiego roku 1975.”
„W rocznicę bitwy tablicę tę ufundowali mieszkańcy wsi Mokra. Mokra, dnia 1 września 1983 r.”
Tablice zainstalowane na polanie pod Mokrą w pobliżu Pomnika ukazują w przejrzysty sposób działania Pułków Kawalerii oraz wszystkich pozostałych jednostek bojowych walczących w ramach Wołyńskiej Brygady kawalerii, informują o miejscach postoju, stoczonych walkach i odznaczeniach bojowych Orderem Virtuti Militari za walki we wrześniu 1939 roku.
Na Cmentarzu parafialnym w Miedźnie w Kwaterze Wołyńskiej Brygady Kawalerii znajduje się Zbiorowa Mogiła Poległych Żołnierzy. Dzięki staraniom Komitetu Społecznego w Miedźnie i Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Częstochowie przy poparciu Rady Głównej w Warszawie w 1986 roku wzniesiony został pomnik, na którym wyryte zostały nazwiska Poległych pochowanych w Mogile. W godzinach przedpołudniowych składamy hołd, zapalamy znicze.
Ważnym akcentem pobytu na Ziemi Kłobuckiej pod Mokrą było złożenie hołdu pod Pomnikiem-Głazem, upamiętniającym linię obrony 12 Pułku Ułanów Podolskich, na skraju lasu pod wsią Mokra, wspólnie z członkami Koła Żołnierzy 12 Pułku Ułanów Podolskich ze Szczecina, w obecności drużyny harcerzy, którzy przybyli z Częstochowy. Moment ten utrwaliła TV Polonia. Organizatorzy Obchodów 65 Rocznicy Bitwy pod Mokrą przewidują postawienie Pomników-Głazów na liniach obrony wszystkich pułków i jednostek bojowych Wołyńskiej Brygady Kawalerii.
Program pobytu w Mokrej obejmował zwiedzanie Izb Pamięci Wołyńskiej Brygady Kawalerii w Szkole Podstawowej im. Bohaterów walk pod Mokrą w Mokrej i w Szkole Podstawowej im. Wołyńskiej Brygady Kawalerii w Miedźnie. Są tam interesujące zbiory oryginalnych dokumentów i fotografii przedwojennych oraz cenne materiały i fotografie z września 1939 roku. Dokumenty te to legitymacje, świadectwa, dyplomy i zaświadczenia pochodzące z prywatnych zbiorów polskich ofiarodawców, skrzętnie przechowywanych i ukrywanych w czasie wojny. Są też materiały z archiwów niemieckich. Licznie są prezentowane albumy ze zdjęciami z powojennych uroczystości w Mokrej i Miedźnie oraz osób, które w nich uczestniczyły.
Odrębną częścią ekspozycji są militaria – oryginalne części uzbrojenia, karabiny, pociski, granaty, elementy umundurowania i wyposażenia kawalerzystów (hełmy, guziki, odznaki pułkowe) i elementy ekwipunku koni kawaleryjskich (siodła, uprząż i torby ). Na szczególną uwagę zasługuje obraz znanego malarza Edwarda Mesjasza, przedstawiający Szarżę Kawalerzystów w dniu 2 września 1939 roku pod Ostrowami. Jest to jedna z wielu jego prac poświęconych Bitwie pod Mokrą.
Na zakończenie komunikatu o Uroczystościach Rocznicowych w Mokrej na podkreślenie zasługuje zaangażowanie Organizatorów obchodów Bitwy pod Mokrą, panów z Klubu Pamięci Wołyńskiej Brygady kawalerii, prezesa Klubu i byłego dyrektora szkoły, z wykształcenia historyka, mgr Tadeusza Psuja oraz mgr inż. Henryka Owczarka, wieloletniego działacza Klubu. Od wielu lat Panowie swoją działalnością przyczynili się do przekazywania prawdy młodzieży i społeczeństwu o Polskim Wrześniu 1939 roku.. Zasługą jest również stałe pogłębianie i utrzymywanie więzi z Weteranami walk pod Mokrą i Ich Rodzinami. Wymienione przeze mnie osoby mają dar skupiania wokół siebie ludzi dobrej woli, którzy wspierają do dziś Ich działania na rzecz Chwały Wołyńskiej Brygady Kawalerii.
Poszukiwane i zebrane materiały oraz najnowsze doniesienia na tematy dotąd niewyjaśnione lub fakty mało znane przyczyniają się do znacznego pogłębienia wiedzy historycznej.
Serdecznie gratulujemy osiągnięć i życzymy pomyślności w niełatwych nieraz działaniach.
Hanna Irena Różycka - prezes Stowarzyszenia „Rodzina 19 Pułku Ułanów Wołyńskich”
Warszawa września 2004